Model Twoich czworga uszu

Zawsze myślałeś, że masz dwoje uszy i dzięki nim wszystko słyszysz? Dziś pokażę Ci, że masz ich cztery 😉 To tzw. model kwadratu komunikacyjnego lub model poczwórnego ucha F. Schulz von Thuna. Przedstawiam model Twoich czworga uszu, zastanów się jak ludzie potrafią rożnie odebrać Twoje słowa.  

 

Model Twoich czworga uszu

Model kwadratu komunikacyjnego zakłada, że każda wiadomość ma cztery płaszczyzny, których istota przedmiotu nie jest identyczna dla rozmówców. Są to: płaszczyzna rzeczowa, ujawnianie siebie, relacja i apel.

Cztery płaszczyzny komunikacji:

• płaszczyzna rzeczowa: co chcę zakomunikować? Jak jasno i zrozumiale przekazywać informacje o aktualnym stanie rzeczy. Udzielanie informacji, przekaz określonej treści. Jest to sytuacja w której zawsze chodzi o konkret.
• płaszczyzna ujawniania siebie: co mówię o sobie? Kiedy ktoś mówi coś od siebie, objawia także cześć samego siebie. Ta rzeczywistość przemienia każdą wypowiedź w małą próbkę osobowości. Nałożona „maska” pozwala jakoś radzić sobie z lękiem przed ujawnianiem siebie, ale szkodzi ona zdrowiu psychicznemu i jakości wzajemnych relacji. Formalną stroną jest wypowiedź JA.
• płaszczyzna relacji: jak traktuje mojego rozmówce? Jak nawiązuję kontakt z rozmówcą? W tym jak się do niego zwracam, wyrażam to, co o nim myślę, moja postara wobec rozmówcy odpowiada za to, że rozmówca czuje się w mojej obecności akceptowany i w pełni wartościowy – albo odrzucony, lekceważony i traktowany niepoważnie.
• płaszczyzna apelu: do czego chciałbym cię nakłonić? Kiedy ktoś mówi, przeważnie chce coś osiągnąć, wywrzeć wpływ na odbiorcę, nakłonić go do wykonania albo zaniechania czegoś, do pomyślenia albo odczucia czegoś.

Mój ulubiony przykład:

Żona i mąż leżą razem w łóżku. On głaszcze ją po ramieniu, a żona mówi „Kochanie, boli mnie głowa”. Na różnych płaszczyznach tej wypowiedzi może ona zostać bardzo różnie zinterpretowana 😉 

• płaszczyzna faktów: Boli mnie głowa
• płaszczyzna ujawniania: W tej chwili nie czuję się najlepiej
• płaszczyzna relacji: Uważam, że nasze małżeństwo się rozpadło
• płaszczyzna apelu: Zostaw mnie w spokoju! albo Proszę pociesz mnie 

Kwadrat komunikacyjny opisuje wielopoziomową strukturę ludzkiej wypowiedzi.

Oprócz mówienia, również słuchamy. I to… czworgiem uszu. Każdy z nas posiada ucho relacyjne, apelowe, ujawniania siebie i rzeczowe, a nigdy nie mamy gwarancji, którym z nich zostanie odebrany nasz komunikat 😉

Każdy odbiorca słucha wypowiedzi „swoim uchem”.

Model Twoich czworga uszu – słuchanie 

Ucho rzeczowe – konkretne, definicyjne, oschle, naukowe. Mocno rozwinięte ucho rzeczowe, czyli słyszenie przede wszystkim informacji zawartych na płaszczyźnie rzeczowej, jest wyraźnie cechą niektórych odbiorców, często takie słyszenie występuje np. u mężczyzn i naukowców.

Ucho relacyjne – (ucho drażliwe) u niektórych odbiorców wrażliwość na wzajemna relację jest tak wielka, że nawet wypowiedzi neutralne odczytują oni jako atak na ich osobę. Odnoszą wszystko do siebie, wszystko odbierają osobiście, często czują się dotknięci czy urażeni. Kiedy ktoś jest zdenerwowany czują się winni, kiedy ktoś się śmieje czują się wyśmiewani, kiedy ktoś na nich patrzy czują, że są krytycznie oceniani, kiedy nikt na nich nie patrzy, czują się pominięci i niezauważeni.

Ucho ujawniania siebie (ucho terapeutyczne) – inaczej niż w przypadku przewrażliwionego ucha relacyjnego dobrze ukształtowane „ucho ujawniania siebie”, słuchające wypowiedzi pod katem: „co mówisz o sobie samym” przyczynia się do lepszego zdrowia i rozumienia nadawcy. Ucho ujawniania siebie pomaga akceptować czyjeś uczucia, można lepiej słyszeć i precyzyjniej śledzić, to co się dzieje z drugą osobą.

Ucho apelowe – to nastawienie na odczytywanie życzeń, na „czynienie wszystkim dobrze” i na spełnianie niewypowiedzianych oczekiwań innych. Słyszą oni na płaszczyźnie apelowej „jak trawa rośnie” i są nastawieni na natychmiastowa reagowanie. Taki odbiorca analizuje najdrobniejszy sygnał pod kątem apelu.

Przykład:

Mąż mówi do żony „Wyjdźmy gdzieś”. Co słyszy żona? Wiele zależy oczywiście od kontekstu sytuacyjnego, wzajemnej relacji między partnerami, użytego tonu głosu i innych odebranych przez żonę komunikatów niewerbalnych. Jeżeli żona słucha akurat:

• uchem rzeczowym – usłyszy po prostu propozycję wspólnego spędzenia czasu poza domem
• uchem ujawnienia siebie – żona może zinterpretować wypowiedziane słowa, jako informację o tym, że mąż się w domu nudzi, że ma ochotę zrobić coś innego niż zazwyczaj
• ucho relacyjne żony może odebrać komunikat, że partner lubi spędzać z nią czas, ale równie dobrze może ona usłyszeć krytykę siebie jako osoby, która lubi spędzać niedzielne popołudnia w domu
• ucho apelowe – żona może czym prędzej włączyć komputer lub otworzyć gazetę, aby znaleźć jakąś propozycję spędzenia czasu.

I przykład z obiadem. Małżeństwo konsumuje pracowicie przygotowaną przez żonę zupę, a mąż znajduje w niej coś zielonego. I słyszy żona? 

Aby zminimalizować ryzyko nieporozumień, zawsze dbaj o jasność i klarowność swoich komunikatów, a także upewniaj się, że rozumiesz osoby, które mówią do Ciebie. Kiedy spotykasz się z reakcją, której się nie spodziewałeś, zawsze proś o informację zwrotną (poprzez np. parafrazę), by upewnić się, jak została zrozumiana Twoja wypowiedź. Pamiętaj również o komunikacji niewerbalnej, która zdradza ukryte intencje adresata oraz aktywnym słuchaniu, a przede wszystkim pobierz kompendium wiedzy:

• E-book „Komunikacja międzyludzka”

 

Teraz pytanie – na której płaszczyźnie odebrałaś mój tekst? I które Twoje ucho najczęściej słucha? 😉 Model Twoich czworga uszu to punkt widzenia od punktu siedzenia?

Na koniec mam prośbę – teraz Ty zarządzasz – jeżeli spodobał Ci się tekst machnij do mnie łapką – zostaw komentarz lub polub na social media np. Facebook. Za każdy odzew dziękuję!