Komunikat Ja – Twoje emocje i potrzeby. Po co i jak go zastosować?

Komunikat Ja? Po co Ci ta technika związana komunikacją i asertywnością? Ponieważ podczas konfliktu czy najzwyklejszej kłótni bardzo często przechodzimy wobec siebie w ton oskarżycielski, agresywny, napastliwy. Nie potrafimy prawidłowo przedstawić naszych racji, określić emocji i przekazać to co najważniejsze, padają kłujące słowa „bo Ty zawsze”, „bo Ty nigdy”. Dokąd to prowadzi? Do pogłębiania negatywnej sytuacji i rozwinięcia tematu w całkowicie przeciwnym kierunku do zamierzonego. Czy o to Ci tak naprawdę chodzi? Jeżeli chcesz sobie i komuś pomóc, jest pewne wyjście z patowej sytuacji. Sprawdź jak prawidłowo posługiwać się „komunikatem Ja”.

Komunikat Ja – powiedz mi czego potrzebujesz

Co masz mi powiedzieć? A ile razy usłyszałeś pytanie: „O co Ci tak naprawdę chodzi”? Przecież to Ty najlepiej wiesz czego potrzebujesz, jak się obecnie czujesz (!). Chcesz aby rodzina lub przyjaciele sami się tego domyślili? O to naprawdę czasem trudno, więc powiedz: „Jestem zmęczony/zirytowany/smutny”. Nie bój się, wyrażając swoje emocje nie jesteś na gorszej pozycji. Może czekasz, że ktoś się domyśli (bo przecież powinien wiedzieć? 😉 ), a kto zna Ciebie lepiej, niż Ty sam? Ja wiem, że w domyśle mamy porozumienie bez słów, tylko pamiętaj, że aby poradzić samochód musisz używać też i kierownicy. Nie mówienie o swoich potrzebach i uczuciach prowadzi do ukrytej złości, frustracji, a to już o krok od eskalacji złości i kolejnej kłótni. Pamiętaj, że informowanie o swoich potrzebach nie jest niczym niewłaściwym, a przede wszystkim, ich wyrażanie nie stanowi oceny ani postaw do oskarżenia. Jest to jedynie proste sformułowanie mówiące o tym, co mogło by Ci teraz pomóc lub sprawić radość.

Komunikat Ja – Komunikat Ty

W komunikacji wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje komunikatów:

• komunikat typu Ty – unikanie odpowiedzialności
• komunikat typu Ja – branie odpowiedzialności

Komunikat typu TY

W komunikacie typu TY skupiamy się na nieodpowiednich zachowaniach drugiej osoby, jest on mocno oskarżycielski i powoduje ocenianie, etykietowanie odbiorcy. Jest to częsta droga do tworzenia napięć, kłótni. To unikanie odpowiedzialności za swoje słowa, emocje, potrzeby i czyny.

Przykład: „Jesteś egoistą, myślącym zawsze o sobie. Jak zwykle mnie nie słuchasz.” Czy domyślasz się jak dalej może potoczyć się ta wymiana zdań?

Komunikat typu JA

W komunikacie typu JA mówimy o reakcji, jaką w nas wywołało zachowanie drugiej osoby, jakie są nasze uczucia, o tym co nas boli i czego potrzebujemy. Jest to branie odpowiedzialności za swoje emocje i potrzeby, za siebie.

Przykład: „Kiedy nie patrzysz na mnie podczas naszej rozmowy, uważam, że mnie nie słuchasz i jest mi przykro, ponieważ czuje się ignorowana”.

Komunikat Ja – konstrukcja

Podstawowymi założeniami komunikatu Ja jest to, że:

• potrafię otwarcie wypowiedzieć moje uczucia, pragnienia, przekonania;
• przyjmuje za nie pełną odpowiedzialność, nie obciążam nimi innych.

Komunikat Ja to taka forma wyrażania własnych uczuć i potrzeb, która nie rani drugiej strony i nie obarcza jej odpowiedzialnością za to co czujemy i myślimy.

Spójrz na konstrukcję komunikatu:

1. JA CZUJĘ – stwierdzenie swoich uczuć, opisz je np. jestem zły, smutny, zirytowany, szczęśliwy, zadowolony itp.;

2. KIEDY TY – wskazanie konkretnej sytuacji; opisz zachowanie odbiorcy, które powoduje problem, które Ci przeszkadza. Pamiętaj opisujesz fakty, nie idź w kierunku oceny;

3. PONIEWAŻ – wskazanie potrzeb jakie odczuwam w określonej sytuacji;

4. CHCĘ – sformułowanie prośby; po prostu powiedz czego oczekujesz, pamiętaj informuj jasno o swoich prośbach i oczekiwaniach np. chciałbym żebyś, proszę Cię żebyś itp.

W skrócie:

„Ja (co czuję?), kiedy ty (zachowanie), ponieważ (potrzeba), dlatego chciałabym (konkretna prośba)”

Przykład:

„Czuję się zirytowana, kiedy ty siedzisz i oglądasz TV, ponieważ mamy w ogrodzie wiele zadań do wykonania, dlatego chciałabym, abyś skosił dziś trawnik” – i jak? Prosto i na temat? Tak!

Komunikat Ja – po co Ci on?

Stosując tę formę komunikowania się z otoczeniem:

• poznajesz siebie, swoje uczucia i potrzeby, mówisz o nich głośno;
• poznajesz prawidłowe reakcje ludzi wokoło;
• dajesz możliwość zmiany zachowania drugiej osoby (adresata komunikatu) bez ranienia jej, czy osądzania – mówicie o konkretnej sytuacji i rozwiązaniu problemu;
• więc poprawiasz waszą jakość relacji.

Komunikat Ja stosuj nie tylko w sytuacjach konfliktu, ale także przy wyrażaniu pochwał i przy docenieniu pracy drugiej osoby. Komunikat Ja to umiejętność, którą można ćwiczyć i cieszyć się jej efektami. To jeden z elementów prawidłowej postawy w ASERTYWNOŚCI. Przypominam, że asertywność to rozumienie swoich potrzeb i uczuć, wyrażanie w taki sposób, by czuć się z tym dobrze, ale i nie ranić drugiej osoby. To szacunek dla siebie i otoczenia.

Bo Ty nigdy, bo ty zawsze – nie osądzaj

Chcę Ci jeszcze zwrócić uwagę na ważny temat: podawanie faktów, a osądzanie. Oceny często związane są ze słowami: ”ty zawsze”, „ty nigdy”, „jak zwykle” itd. To nie są określenia mówiące o bieżącej sytuacji, określające fakty – to są niestety najczęściej negatywne uogólnienia. Słysząc je często odczuwamy smutek, rozdrażnienie i niesprawiedliwość. Więc kiedy następnym razem usłyszysz ”bo Ty zawsze”, powiedz wprost co czujesz w komunikacie JA; a i samemu unikaj ich używania, ponieważ odniesiesz skutek przeciwny do zamierzonego. Określaj konkrety, fakty nawet w ramach czasowych, wylicz dokładnie co Ci przeszkadza, nie osądzaj.

Przykład:

„Ty nigdy nie oddzwaniasz do mnie” – ocena

„Wczoraj dzwoniłam do Ciebie trzy razy, ale ani razu nie oddzwoniłeś” – fakt

Posługiwanie się komunikatem Ja wydaje się łatwe, ale czy aby na pewno? Jak wszystko w naszym sposobie komunikowania musimy ćwiczyć, ponieważ właśnie z problemów komunikacyjnych wywodzi się większość naszych konfliktów. Kto jakie miał intencje, jak to przekazał, a co my zrozumieliśmy? Spróbuj wychodzić w swoim przekazie z punktu Ja, a zobaczysz jakie efekty odczujesz.

Polecana literatura:

• Goleman D.: Inteligencja społeczna; Poznań, Wyd. Rebis, 2007 – KLIK po książkę

  

Brian Spitzberg, Kevin J Barge, P Shewryn Morreale, Komunikacja między ludźmi, Wydawnictwo Naukowe Pwn, 2015 – KLIK po książkę

• Marshall B. Rosenberg, „Porozumienie Bez Przemocy”, Wyd. Czarna Owca, 2017;  KLIK po książkę

• 

  • • Marshall B. Rosenberg, „W świecie porozumienia bez przemocy”, Wyd.Mind, 2013,  KLIK po książkę

  

  • Marshall B. Rosenberg, „Rozwiązywanie konfliktów poprzez porozumienie bez przemocy”, Wyd.Czarna Owca, 2018;   KLIK po książkę

  

   

• McKay, Davis, Fanning, Sztuka skutecznego porozumiewania się, GWP – KLIK po książkę 

  

Na koniec proszę Cię o wyrażanie komunikatu typu Ja – jeżeli spodobał Ci się tekst machnij do mnie łapką – zostaw komentarz lub polub na social media np. Facebook, LinkedIn. Za każdy odzew dziękuję 🙂